کاهش تعرفه واردات به سود یا ضرر پوشاک؟

ز جمله موضوعاتی که در سالیان گذشته صنعت نساجی و پوشاک ایران با آن دست و پنجه نرم کرده است، میزان واردات از طریق رسمی یا به صورت غیرقانونی است که متاسفانه تولیدکنندگان داخل کشور پس از گذشت این همه سال، بازهم از آمار بالای قاچاق در این محصولات نالانند. یکی از دلایل بالا بودن میزان قاچاق در پوشاک و پارچه را می‌توان تعرفه‌های غیرمنطقی در این حوزه دانست، هرچند که تولیدکنندگان معتقدند که نباید تعرفه واردات کاهش یابد، اما خواه ناخواه بالا بودن تعرفه واردات از دیگر جهات به صنعت داخلی ضربه می‌زند.

در سال گذشته تعرفه واردات پوشاک 100 درصد بود که با توجه به قرار گرفتن این کالا در گروه کالایی 10 تعرفه واردات آن دو برابر شده و در نهایت با درنظر گرفتن مالیات بر ارزش افزوده و دیگر موارد هزینه‌ای بیش از 200 درصد ارزش خود کالا بر محصولات ورودی تحمیل می‌شد اما ولی الله افخمی راد - رییس سازمان توسعه تجارت - در آخرین روز کاری سال 1393 از حذف تعرفه 100 درصدی واردات خبر داد و گفت که تمامی تعرفه های 100 درصدی به 75 درصد کاهش یافته اند. با توجه به اینکه پوشاک را می‌توان جزو نیازهای اولیه بشر دانست، دور از ذهن به نظر نمی‌رسد که با بستن حقوق ورودی بالا برای واردات آن در صورتی که موفق ترین کشور در این حوزه در همسایگی کشور ما قرار دارد سبب ‌شود تا افراد بسیاری زمینه را برای واردات آن به صورت غیر رسمی برای خود فراهم کنند.

از سوی دیگر با توجه به تحریم‌های وضع شده علیه ایران در سال‌های اخیر و مشکلات پیش روی صنعت کشور هزینه تولید در کشور ما بیش از کالاهای وارداتی از طریق قاچاق بوده و همین امر موجبات گرایش مردم به استفاده از کالاهای خارجی هرچند بی کیفیت را رقم می‌زند. گرچه برخی از محصولات وارد شده به کشور حتی به صورت قاچاق از کیفیت خوبی برخوردارند، اما حجم زیادی از این محصولات از نظر کیفیت در مقابل پوشاک ایرانی حرفی برای گفتن ندارند و بعضا بسیار بی کیفیتند. حتی برخی از مسوولان نیز عنوان می کنند که برخی از پوشاک قاچاق شده از ترکیه ابتدا از کشورهایی مثل چین به ترکیه آمده و از آنجا به عنوان جنس ترک به ایران وارد می شوند.

در حالی که بسیاری از فعالان عرصه پوشاک در ایران خود به این مسائل معتقدند، تجارت ترجیحی بین ایران و ترکیه از ابتدای سال جاری کلید خورد. موضوعی که دولتمردان این دوره آن را دست پخت دولت قبل می دانستند که نیمه کاره رها شده و به هر حال باید اجرایی می شد. حتی بعضا خبر می‌رسید که شخص وزیر صنعت نیز با این قرارداد موافق نبوده و به همین دلیل اصلاحاتی در آن انجام داده است.

قرارداد تجارت ترجیحی کالاهای زیادی را در بر می‌گیرد که یکی از این کالاها نیز پوشاک است و به موجب این قرارداد تخفیف 40 درصدی بر تعرفه واردات پوشاک ترک اعمال می شود که این تخفیف در ابتدا تعرفه واردات را به 120 درصد می رساند و با توجه به حذف تعرفه 100 درصدی از سال 1394 تعرفه واردات پوشاک ترکیه 90 درصد خواهد بود. با اعمال این تخفیف برخی از تولیدکنندگان به انتقاد از این قرارداد پرداختند و معتقدند که نباید این تخفیف به این شکل لحاظ می شده است.

در این زمینه سعید حسین زاده - رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع نساجی ایران - از قرارداد تجارت ترجیحی ایران و ترکیه در زمینه نساجی انتقاد و پیشنهاد کرده که به جای تجارت ترجیحی، کارخانه‌های نساجی مشترک با ترک‌ها راه‌اندازی شود. وی معتقد است که کشور با رقابت و نه با محدودیت ساخته می شودلذا رقابت باید عادلانه باشد و به همین دلیل با این موضوع مخالف هستیم، چراکه در شرایط فعلی کارخانجات نساجی ما مشکل دارند و در حال حاضر بازار از کالاهای خارجی اشباع شده است؛ به این ترتیب این قرارداد بیشتر به تولید داخلی ضربه می‌زند.

هرچند که اعمال تعرفه ها می تواند تضمینی برای فعالیت واحدهای تولیدی داخل باشد اما در صورت نامعقول بودن تعرفه ها نیز آمار واردات رسمی بسیار کاهش خواهد یافت. تا جایی که برخی از کارشناسان معتقدند که اگر تعرفه واردات پوشاک با 40 درصد هم برسد بازهم تغییری ایجاد نخواهد شد چراکه فروشندگان می توانند کالای خود را با کمتر از 10 درصد از قیمت از طریق قاچاق در شهر سکونت خود دریافت کنند. به این ترتیب می توان گفت که کاهش تعرفه واردات پارچه تغییر چندانی را حاصل نخواهد کرد که بتواند به تولیدات داخلی لطمه بزند. چه بسا که اگر از سوی دیگر بتوان قاچاق را کنترل کرد و روی کالاهای وارد شده به کشور نظارت کافی داشت از ورود کالاهای بی کیفیت به کشور جلوگیری شود.

یکی دیگر از اتفاقاتی که پوشاک ایران در سال جاری با آن دست و پنجه نرم کرد، برگزاری نمایشگاه پوشاک ایران و ترکیه به صورت همزمان در نمایشگاه بین المللی بود که حاشیه هایی را به همراه داشت. نمایشگاه تخصصی پوشاک ایران در سال 1393 قرار بود در آذر ماه تشکیل شود با دو ماه تاخیر، مقرر شد در 12 تا 15 بهمن و همزمان با نمایشگاه پوشاک ترکیه در ایران برگزار شود که این موضوع در ابتدا با مخالفت و گلایه برخی تولیدکنندگان پوشاک همراه شد.

تولیدکنندگان معتقد بودند که رقابت پوشاک ایران و ترکیه رقابتی ناعادلانه است، چراکه آن ها علاوه بر ماشین آلات مجهز و به روز تعرفه بسیار پایینی برای مواد اولیه دارند که در ایران به این شکل نیست. از سوی دیگر برخی تولیدکنندگان می‌گفتند که بهمن، زمانی است که تولیدکنندگان پوشاک در حال برنامه ریزی و ایجاد طرح برای تولیدات محصولات شب عید خود هستند و به همین دلیل عده زیادی از برندهای اصلی کشور در این نمایشگاه شرکت نخواهند کرد. البته شنیده ها در این زمینه بسیار ضد و نقیض بود و بعضا برخی از تولیدکنندگان که خود دستی در برگزاری نمایشگاه داشتند عدم شرکت برندهای پوشاک در نمایشگاه را تکذیب می کردند.

با برگزاری جلساتی از سوی دفتر نساجی و پوشاک وزارت صنعت نیز عده ای از منتقدان برگزاری نمایشگاه پوشاک به این شکل، در کمترین زمان ممکن به موافق تبدیل شدند. در ابتدا شایعاتی نیز درباره تغییر مجدد زمان برگزاری نمایشگاه شنیده می‌شد که وزیر صنعت، معدندو تجارت در نشستی خبری این موضوع را صراحتا رد کرد. البته برخی دیگر از تولیدکنندگان کشور به نحوه تبلیغاتی که قولش از سوی وزارت صنعت به آن ها داده شده بود انتقاد داشتند اما این موضوع نیز زیاد جدی نبود.

بالاخره با تمام این گیر و دار ها نمایشگاه تخصصی پوشاک ایران و ترکیه در کنار یکدیگر برگزار شد و برخلاف آنچه که تصور می‌شد پوشاک ترک محصولاتی با طراحی بسیار ضعیف را در معرض دید عموم قرار داده بودند. در تمام غرفه‌های نمایشگاه ترکیه قدیمی‌ترین طرح ها و مدل ها برای نمایش به عرضه گذاشته شده بود که نارضایتی اغلب بازدیدکنندگان را به همراه داشت.

البته این موضوع را تولیدکنندگان و کارشناسان پوشاک ایران نیز تایید می‌کردند. یک تولیدکننده ایرانی که در نمایشگاه ایران غرفه داشت هم از دیدن پوشاک ترکیه شوکه شده بود و می‌گفت که انگار ترکیه درک درستی از بازار ایران ندارد و نمی داند که مردم در ایران چه می پوشند؟ به اعتقاد این کارشناس پوشاک، پوشاکی که ترکیه برای ارائه به این نمایشگاه آورده بود طرح های از مد افتاده ای بود که در سال های قبل به ایران وارد می شده است. به این ترتیب برگزاری این نمایشگاه نیز قدرت ایران را در طراحی لباس به رخ ترکیه کشید تا شاید تولیدکنندگان ایرانی بدانند که اگر بخواهند می‌توانند به راحتی با ترکیه به عنوان یکی از بزرگترین قطب نساجی دنیا رقابت کنند.